Özel güvenlik sektörü, kamu güvenliğini destekleyici bir rol üstlenerek bireylerin, işletmelerin ve kamu kurumlarının korunmasında kritik bir görev üstlenmektedir. Gelişen teknoloji ve artan güvenlik tehditleri karşısında özel güvenlik hizmetlerine duyulan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır. Ancak sektör, çeşitli yapısal ve hukuki sorunlarla karşı karşıya olup, daha etkin ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması gerekmektedir. Yazının devamında, özel güvenlik sektörünün güncel sorunları ele alınacak ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri sunulacaktır.
- Personel Yasal Maliyet Yüksekliği
Özel güvenlik sektöründe personelin yasal maliyetlerinin yüksek olması, sektörde yaygın olarak illegal yöntemlerin kullanılmasına neden olmaktadır. Bir kısım işverenler, yüksek sigorta primleri, vergiler ve yan haklar nedeniyle maliyetleri düşürmek amacıyla çeşitli usulsüzlükler yapmaktadır. Bunlar arasında düşük ücret politikası, vergi kaçırma, bordro usulsüzlükleri, sigorta işlemlerini yapmama, çalışanlara elden ödeme yapma ve düşük maliyetli emekli personel istihdam etme gibi uygulamalar yer almaktadır. Bu tür uygulamalar, hem işçilerin sosyal güvenceden yoksun kalmasına hem de kamu maliyesinin ciddi zarara uğramasına sebep olmaktadır.
Bu sorunun çözümü olarak kanaatimizce devletin sektöre özel teşvikler sağlaması gerekmektedir. Örneğin, belirli kriterleri sağlayan güvenlik firmalarına SGK prim desteği ve/veya vergi indirimi gibi teşvikler sunulabilir. Ayrıca, sıkı denetim mekanizmaları ile bordro usulsüzlükleri ve kayıt dışı istihdamın önüne geçilebilir.
- Mevzuat Yetersizliği
Mevzuat açısından bakıldığında, 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun başta olmak üzere İş Kanunu ve ilgili düzenlemelerde köklü değişiklikler yapılması gerekmektedir. Mevcut mevzuat, sektörün güncel hukuki sorunlarını ve ihtiyaçlarını karşılamaktan uzaktır. Örneğin, özel güvenlik personelinin işe iade davaları ve işçilik alacakları konusunda mahkemeler arasında ciddi karar farklılıkları bulunmaktadır. İş hukuku uyuşmazlıklarında halen içtihat birliği sağlanamamıştır. Bu bağlamda, yasa koyucunun özel güvenlik sektörüne özgü, daha net ve uygulanabilir hükümler içeren düzenlemeler yapması gerekmektedir.
- Yargılamalarda Sektöre Yabancı Bilirkişi Atamaları ve Hakim Bilirkişi Sorunu
Bir diğer önemli sorun, dosyalara atanan bilirkişilerin güvenlik sektörü konusunda uzman olmamasıdır. Bu durum yargılamaların sağlıklı ilerlemesini engellemektedir. Özel güvenlik sektörüne özgü çalışma koşulları, fazla mesai hesaplamaları, vardiya düzenlemeleri gibi konular konusunda uzman bilirkişilerin atanması gerekmektedir. Bu nedenle, bilirkişilik sisteminin revize edilerek, sektör uzmanlarının bu tür davalarda bilirkişi olarak görevlendirilmesi sağlanmalıdır.
Ayrıca, yargılamalarda hakimlerin inisiyatif almak yerine dosyaları tamamen bilirkişilere bırakması da ciddi bir sorundur. Oysa, hukuki konularda karar verme yetkisi yalnızca hakimlere aittir. Bilirkişilerin teknik bilgi sağlaması gerekirken, hukuki değerlendirme yaparak yargılamanın seyrini belirlemeleri hukuk devleti ilkesiyle çelişmektedir.
- İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemlerinin Yetersizliği
Güvenlik sektöründe iş sağlığı ve güvenliği önlemleri yeterince uygulanmamaktadır. Çoğu güvenlik görevlisi, çalıştıkları alanlarda tehlikelere karşı yeterli ekipman ve eğitimden yoksun bırakılmaktadır. Özellikle büyük alışveriş merkezleri, kamu binaları ve özel tesislerde çalışan personelin mesleki risklere karşı korunması için zorunlu eğitim programları artırılmalı, iş güvenliği ekipmanlarının eksiksiz sağlanması yasal olarak garanti altına alınmalı ve denetimleri eksiksiz sağlanmalıdır.
- Mesleki Gelişim Politikası Eksikliği
Özel güvenlik personelinin mesleki gelişimi ve kariyer ilerlemesi konusunda da ciddi eksiklikler bulunmaktadır. Çoğu güvenlik görevlisi, temel sertifikasyon sürecinden sonra herhangi bir mesleki gelişim imkanı bulamamakta ve kariyerlerinde ilerleme sağlayamamaktadır. Sektörde çalışanların meslek içi eğitim alabilmesi ve terfi imkanlarının artırılması için kapsamlı bir mesleki gelişim politikası oluşturulmalıdır.
