- Giriş
Rekabet Kurulu, ambalajlı su sektöründe faaliyet gösteren Erikli Su ve Meşrubat Sanayi ve Ticaret AŞ (bundan böyle “Erikli”) ile Pınar Su ve İçecek Sanayi ve Ticaret AŞ’ye (bundan böyle “Pınar”) yönelik olarak gerçekleştirdiği ön araştırma ve devamında yapılan soruşturma neticesinde, her iki şirketin de 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiğine hükmetmiştir. Bu kapsamda: Erikli’ye 21.112.944,62 TL, Pınar’a ise 4.944.273,65 TL tutarında idari para cezası uygulanmasına karar verilmiştir.
2. Hukuki Çerçeve
2.1. 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun
İhlal tespiti, 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesine dayandırılmıştır:
“Belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti kısıtlamayı amaçlayan ya da bu etkiyi doğuran teşebbüsler arası her türlü anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararları hukuka aykırı ve yasaktır.”
Bu madde kapsamında yasaklanan davranışlar arasında şunlar yer alır:
- Fiyat tespiti veya tavsiye fiyatlar aracılığıyla dolaylı fiyat koordinasyonu,
- Müşteri ve bölge paylaşımı,
- Üretim veya arzın kısıtlanması,
- Rekabete hassas bilgilerin paylaşımı.
Kanun, rekabet ihlali için yazılı bir anlaşma yapılmasını şart koşmamaktadır; uyumlu eylemler de yaptırım altına alınmıştır.
2.2. İlgili Piyasa ve Ekonomik Analiz
Kurul’un kararında “ilgili ürün pazarı” olarak ambalajlı su pazarı; coğrafi pazar olarak ise ulusal düzeyde pazar tanımlanmıştır. Ambalajlı su pazarı, yüksek yoğunlaşma derecesi ve dağıtım kanalları itibarıyla rekabet ihlallerine açık bir sektördür. Tüketiciler açısından fiyat elastikiyeti düşük, markaya bağlılık yüksek olan bu pazarda, büyük oyuncuların davranışları pazarı doğrudan etkileyebilmektedir.
3. İhlalin Tespiti ve Değerlendirme
Rekabet Kurulu tarafından yapılan değerlendirmede, Erikli ve Pınar’ın, satış fiyatlarına ilişkin bilgi paylaşımında bulundukları, belli bölgelerde pazar paylaşımı yaptıkları ve bayi/agente teşvik sistemleri aracılığıyla paralel fiyatlama uygulamaları oluşturdukları tespit edilmiştir.
İhlaller, aşağıdaki gerekçelere dayandırılmıştır:
- Fiyat koordinasyonu ve bilgi alışverişi: Bayiler üzerinden toplanan fiyat verilerinin rakip teşebbüslerle paylaşılması.
- Uyumlu eylem niteliği: Aralarında açık bir yazılı anlaşma olmasa dahi, rekabete hassas bilgilerin sistematik olarak paylaşılması yoluyla rekabetin kısıtlanması.
- Etkin rekabetin sınırlanması: Tüketicilere yansıyan fiyat artışları, pazarda rekabetin azalması ve yenilikçiliğin engellenmesi.
4. Hukuki Yollar ve Şirketlerin Savunma Hakları
İlgili karar, tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde Ankara İdare Mahkemeleri nezdinde dava konusu edilebilir. Şirketler bu süreçte:
- Kararın usule uygunluğu (örneğin savunma hakkına riayet edilip edilmediği),
- İhlalin varlığına ilişkin delillerin yeterliliği ve güvenilirliği,
- Uygulanan cezanın orantılılığı gibi hususlara dayanarak yargı yoluna başvurabilirler.
Yargı denetimi sırasında yürütmenin durdurulması talep edilmesi mümkündür, ancak bunun için telafisi güç zarar ve açık hukuka aykırılık unsurlarının ispatı gerekmektedir.
5. Sonuç ve Değerlendirme
Rekabet Kurulu’nun Erikli ve Pınar’a yönelik kararı, ambalajlı su piyasasındaki rekabet dinamiklerine yönelik önemli bir müdahale niteliğindedir. Karar; sektörde faaliyet gösteren diğer teşebbüsler açısından da rekabet uyum programlarının gözden geçirilmesi, dağıtım kanalları üzerindeki kontrol mekanizmalarının şeffaflaştırılması ve özellikle rekabete hassas veri paylaşımının sınırlandırılması gerekliliğine işaret etmektedir.
İlgili kararın yargı denetiminden geçip geçmeyeceği ilerleyen süreçte belli olacaktır. Ancak bu tür kararlar, sadece cezalandırıcı değil, aynı zamanda önleyici ve düzenleyici bir işlev de taşımakta; piyasa oyuncularına açık bir uyarı niteliği taşımaktadır.
